تاملی در نظام رسانه ای جمهوری اسلامی ایران

تاملی در نظام رسانه ای جمهوری اسلامی ایران

به بهانه مصاحبه یک پایان نامه ، مطالب زیر تدوین شد :

این نکات برای رسانه های داخل کشور و با مخاطب هدف داخلی بیان شده و  نقاط قوت و ضعف رسانه های خارجی کشور یا رسانه های دارای مخاطب خارجی متفاوت است

1.    ضعفهای نظام رسانه ای ایران :

a.     عدم هماهنگی بین رسانه های مختلف

b.    عدم تعریف مشخص از رسانه و قرارنگرفتن جریان‌های تاثیر گذار در عِداد رسانه ها مثلاً بازیهای رایانه‌ای یا اسباب بازی یا کتاب مخصوصاً کتب درسی به تنهایی یک رسانه است ولی در جمع رسانه های کشور محسوب نمی‌شود و مانند آن . به نظرم هر جریان مستمر اجتماعی که بیش از 30درصد جمعیت هدف را تحت تاثیر قرار می‌دهد یک رسانه است.

c.     نداشتن ضمانت اجرایی برای رسیدن به برنامه ریزی های بلند مدت ، در زمینه نظری اسناد راهبردی تهیه میشود ولی اجرا نمیشود و پیگیردی هم وجود ندارد

d.    نظام ارزیابی برای موفقیت رسانه ها بصورت جامع وجود ندارد لذا پیگرد جدی ممکن نیست

e.     فرصت سوزی در برنامه ریزیها محاسبه نمیشود ،در کشور جلوگیری از اتلاف بودجه متولی دارد اما جلوگیری از اتلاف فرصت متولی ندارد و بیشترین ضرر در این زمینه متوجه رسانه ها میشود چون فرصتهای رسانه ای زودگذرتر هستند.

f.      تصمیم گیری  دیرهنگام برای نوع برخورد با مسائل رسانه ، مثلا وایبر بعنوان یک شبکه اجتماعی وارد کشور میشود و رسانه های مختلف برای نوع برخورد با آن استعلام میکنند از مراجع ذیربط وقتی پاسخ مشخص میشود که کلا وایبر حذف شده و مردم از تلگرام استفاده میکنند و هم اکنون در مورد دیگر شبکه های اجتماعی این موضوع وجود دارد مانند اینستاگرام

g.      عدم وجود زیر ساخت مناسب در برودبند و عدم امکان تخصیص پهنای باند بالا با هزینه کم بصورت گسترده

h.    برای گروههای مرجع یعنی گروههایی که بیش از یک میلیون نفر را تحت تاثیر فکری و عملکردی دارند باید محتوای ویژه تولید شود که بسیار محدود و شاید در حد بولتنهای اطلاعاتی باشد ولی خوراک مستمر رسانه ای درخور وجود ندارد – ما حدود 50 گروه مرجع احصا کرده ایم که شرایط فوق را دارند ولی تولید محتوای خاص  برایشان انجام نمیشود .

i.       وابستگی بودجه رسانه ها به تبلیغات درون برنامه ای که باعث تغییر محتوا به نفع مشارکت کننده میشود و فعالیتهای ذاتی رسانه ها را تحت الشعاع قرار میدهد البته تبلیغات مستقیم مورد نظر نیست .

j.       عدم رعایت قوانین مالکیت فکری برای آثار خارجی و رعایت این حقوق برای آثار داخلی  باعث شده بهره مندی از آثار خارجی افزایش یابد و تبع آن فرهنگ مربوطه و مشکلات مرتبط با آن نیز افزایش می یابد. مثلا استفاده از برندهای خارجی رایگان است ولی استفاده از برندهای داخلی متضمن خرید حقوق رایت آن است در نتیجه استفاده از آثار خارجی زیاد تر است.

k.     عدم توجیه اقتصادی برای تولید رسانه ای با توجه به مشکل بودن، طولانی بودن و هزینه بردار بودن رویه قضایی برای احقاق حقوق مالکیت

l.       عدم وجود بودجه رسانه ای در سرفصل دفاعی . با توجه به اینکه سرفصل بودجه تعیین کننده قوانین هزینه کرد آن است و برای حضور فعال در جنگ رسانه باید قوانین بودجه ای متناسب با قوانین سرفصلهای دفاعی باشد.

m.  در نظام برنامه و بودجه کشور معمولا پروژه های رسانه ای پروژه ملی تعریف نمیشود در حالیکه برخی از اهداف حاصل همکاری  چند رسانه و صنعت و مجلس و . است مانند شیوه برخورد با ماهواره که اگر کار را یک پروژه واحد نبینیم و هر قسمت آن را به یک واحد کشور ارجاع دهیم همین میشود که الان شده . این پروژه ها با ساختار ستاد که ضمانت اجرایی ندارد جواب نمیدهد.

n.    عدم رعایت رده مخاطب مجاز در تولیدات رسانه ای اگر چه در برخی رسانه ها مانند بازیهای رایانه ای تلاشهایی صورت گرفته  مانند ESRA  یا در کتب کودک و نوجوان ولی فراگیر نشده

 

2.    قوت های نظام رسانه ای ایران:

a.     وجود یک رسانه محوری به عنوان صدا و سیما

b.    قانون انحصار صوت و تصویر فراگیر که باعث تسهیل در کنترل اوضاع میشود یعنی همه کسانی که باید آیین ن امه ها را اجرا کنند کارمند یک سازمان هستن د و میزان تبعیت ایشان باید بیشتر باشد

c.     وضعیت مناسب زیر ساخت در رسانه های برودکست

d.    وجود حداقلی از بودجه دولتی برای فعالیتهای رسانه ای

e.     وجود ساختار رسانه ای در نهادهای مختلف از صدا و سیما و ارشاد و تبلیغات گرفته تا سپاه و شهرداری و .

f.      برای رسانه های داخلی حضور در کنار مخاطب امکان ایجاد ارتباط و قانونی بودن تهیه برنامه در برابر رسانه هایی که مخاطب هدفشان برونمرزی یا غیر قانونی است.

g.     برخورداری گسترده مردم از اامات اولیه استفاده از رسانه ها مانند برق و اینترنت و . حتی در سطح روستاها که باعث توسعه نفوذ رسانه ای شده

3.    هنجارهایی که باید بر این نظام حاکم شود:

a.     مدیریت افکار عمومی باید حاکم بر همه هنجارهای رسانه ها باشد و برای اجرای این ماموریت لازم است به مصالح، آموزش، نیازها، علایق مخاطب با سرعت و سهولت توجه شود .

b.    سواد رسانه ای یکی از مهمترین هنجارهای رسانه ها است که اگر در جامع هپایین باشد رسیدن رسانه ها به اهدافشان بسیار دشوار خواهد بود

c.     جلوگیری از تاثیرپذیری مخاطب هدف از طریق رسانه های معاند به روشهای مختلف از جمله ارتقاءآگاهیهای عمومی، فیلترینگ، نظام های مالیاتی، جرایم تولید و مصرف نامناسب

4.    تهای حاکم بر رسانه:

a.     شیوه  SWOT سوالهای فوق یعنی نقاط قوت و ضعف و تهدید و فرصت به منظور تقاطع آنها و پیدا کردن استراتژیها انجام میشود ولی این روش را برای رسانه های کشور ایران مناسب نمیدانم چون رسانه های ایران به شدت تحت تاثیر محیط خارجی هستند و تهدیدها و فرصتهای آنها مستمرا و با سرعت زیاد تغییر میکند در حالیکه روش رصد و پایش نتایج و بهبود روش نهادینه نشده یعنی امکان تغییر سریع تها متناسب با تغییرات محیط داخل و خارج رسانه وجود ندارد پس استفاده از این روش ما را به خطا در تصمیم میرساند.

b.    در شرایط جنگ رسانه ای فعلی تعیین تها به روش اقتضایی بیشتر جواب میدهد به شرط جامع نگری و رصد گسترده و ارزیابیهای مناسب. به عبارت دیگر شرایط ما برای جنگ کلاسیک رسانه ای متوازن نیست و جنگ پارتیزانی رسانه ای باید توسعه یابد که در آن سرعت تولید بالاست و تغییر ت سریع امکان پذیر است ولو هزینه های بالاتری داشته باشد